Voor mijn mede-controlfreaks: let it go!
‘Weet je wat ik denk?’
Ik schrik op uit mijn gedachten en kijk hem aan.
‘Nou?’
Ik ben oprecht benieuwd.
‘Jij vindt het moeilijk de controle los te laten. In je eigen leven, als ook in je werk.
Maar heel eerlijk, wat heb je nu écht onder controle in je leven? Waarvan kun je nu echt zeggen: ja, dát heb ik onder controle’.
De eerste reactie die in mij opkomt is tegensputteren. De aanval opzoeken. Verdedigen vanachter een torenhoge muur. Schijnt ook iets te zijn wat hoort bij controledrang. Maar ik moet lachen.
’Yup, sounds like me’.
Controleren kun je afleren
Zo lang ik mij kan herinneren wil ik inderdaad graag van alles onder controle houden. Of dit nu gaat om zaken of gebeurtenissen in mijn persoonlijke leven of in mijn bedrijf wat ik de afgelopen jaren heb opgebouwd. Ik ben gewend alles zelf te doen, en heb vaak ook het gevoel alles zelf te móeten doen. Complete onzin, dat weet ik wel, maar de wens om alles om mij heen te controleren sloop er nu eenmaal ooit in.
Zelf-ontwikkeling, innovatie en prioriteiten stellen (o en grenzen!) staan vaak hoog op mijn what-the-actual-fck-ben-ik-aan-het-doen-lijstje. En ik kan je zeggen, dat voelt goed. En eng ook wel een beetje. Omdat ik mij aan het verdiepen ben in ‘zaken naar een hoger niveau tillen – maar hoe dan’ en hierbij een aantal belangrijke beslissingen moet (herstel: wíl) maken, vind ik het intens interessant om verder bij mezelf naar binnen te kijken dan ooit.
Het stukje controledrang dat ik heb is dan ook niet per se slecht. Misschien herken je het wel. Als alles (en iedereen) volgens ‘jouw’ plan loopt (of zich daarnaar gedraagt) heb jij rust. Maar misschien herken je dan ook wel die continue aanwezige lichte ruis in je hoofd. Het soort onrust dat daar niet hoort te zitten. Niet continue.
Alles (ok, veel) willen controleren belemmert mij om verder te kijken ‘dan mijn neus lang is’.
En dat is zonde. Ik ging op onderzoek uit naar de oorzaken van de dwang om alles onder controle te houden en kwam het volgende tegen.
Oorzaken
De angst om de controle te verliezen heeft verschillende oorzaken. Dit zijn de meest voorkomende:
- Uit onzekerheid / gebrek aan zelfwaardering: Je laat niets aan het toeval over en gebruikt dan controle als een middel om je zelfwaardering niet te verliezen;
- Uit perfectionisme: Niemand weet of doet het zo goed als jij. Je gebruikt dan controle als een middel om geen fouten te maken;
- Uit angst: voor de toekomst of voor iets anders. Je ziet beren op de weg en controle is een middel om deze beren voor te zijn.
Ouch*. Best confronterend. Want een boel van bovenstaande punten herken ik. Of herken ik uit mijn verleden. Ik heb op een hoop manieren geprobeerd om controle te krijgen over momenten in mijn leven waar ik nu eenmaal geen controle over had op dat moment. Met een hoop ellende en verdriet als gevolg. Te veel controle werkt averechts. Zo veel weet ik nu. Ik herkén het nu ook en ik durf het toe te geven. Hi, ik ben Anne, en ik ben (soms) een controlfreak.
‘Hi Anne’
Averechts
Wat de oorzaak ook is, te veel controle willen hebben werkt alleen maar averechts. Het gaat net even anders dan je had gedacht, mensen doen juist niet wat jij wilt, en door te veel te willen controleren ga je juist meer fouten maken of krijg je juist veel meer van datgene wat je niet wilt.
Wanneer je alles in de hand wilt houden, is het extra ingrijpend als dingen niet zo lopen als je zou willen. Je voelt je confused, omdat je niet om kunt gaan met onmacht. Precies even niet wat je wil.
Zie het als een hand vol zand dat je vasthoudt en koste wat kost bij je wil houden. Als je heel hard in je hand gaat knijpen om het zand vast te houden, zal het zand juist verdwijnen. Houd je het zand losjes in je hand, blijft het zand liggen.
Je kunt het leven niet controleren
Het punt is dat het leven niet onder controle te krijgen is. We kunnen niet alles in de hand houden. Je kunt veel doen om meer grip op een situatie te krijgen, maar volledige controle zul je nooit bereiken. Mooi, dan kun je die wens nu vast loslaten.
Ik leer nu – meer dan ooit – dat wanneer je de touwtjes laten vieren, en durft los te laten, dingen ‘vanzelf’ gaan. Althans, veel gaat vanzelf. Laat de mensen om je heen dingen op hun eigen manier aanpakken, besef dat je op je werk of in je bedrijf niet alles zelf hoeft te doen, geef werk uit handen, durf te falen en erken dat je inderdaad soms best een controlfreak bent. Hey, dat is ok.
Na erkenning (en jezelf eens goed aankijken in die spiegel) kun je jezelf de volgende vragen stellen:
- Welke gevolgen hebben mijn controledwang? Waar leiden ze toe? Hoe voel ik mij erbij?
- Wie ben ik nu en wie zou ik zijn als ik de controle los ging laten? Wat gaat er dan mogelijk gebeuren?
- Hoe gaan anderen reageren als ik de controle los laat?
- Wat is het ergste wat er kan gebeuren als ik de controle los laat?
Precies.
‘Draait de wereld nog?’, zou mijn vader zeggen.
En nu hoef je van mij niet alles kapot te relativeren; dat doe ik ook niet. Maar think about it.
Opluchting
Het is zó’n opluchting om soms eens even helemaal niks te willen controleren. Laat het (alles!) maar eens op je afkomen en probeer eens een dag niets te controleren. Wedden dat de dag erna de wereld nog steeds draait en jij een stuk minder last voelt op je schouders?
En inderdaad: situaties, mensen, het weer, de wereld: die dingen kun je niet controleren. Hoe jij reageert op situaties en alles wat er om je heen gebeurt, jouw reactie, dat kun je wel controleren. En dat is dan wel weer heel fijn.
Nu ben ik benieuwd naar jouw inner controlfreak! Wat zou jij best een dagje minder mogen controleren?
X
